Kos to grecka wysepka archipelagu Dodekanez przy wybrzeżu Tureckim, niedaleko kurortu w Bodrum, która słynie z piaszczystych plaż i odizolowanych cichych wiosek z tradycjami. Największe miasto, o tej samej nazwie co wyspa, słynie z portu i XV – wiecznej twierdzy wzniesionej przez Joannitów. Na wyspie urodził się uważany za ojca medycyny – Hipokrates, po śmierci którego powstał tu szpital – prawdopodobnie pierwszy na świecie.

Wyspa została skolonizowana w II w. p.n.e. przez Achajów, potem Dorów i zanim została wcielona do Imperium Rzymskiego oparła się dwukrotnie najazdom Persów. W XIV w. zajęli ją Wenecjanie, którzy sprzedali ją następnie joannitom. Okres stabilizacji nastąpił dopiero podczas 400-letniego panowania Turków. Wyspa w ostatnim stuleciu przechodziła z rąk włoski, niemieckich do brytyjskich i ostatecznie od 1947 r. należy do Grecji.

Jest to wymarzone miejsce dla osób ceniących cisze i spokój, jednak stolica wyspy oferuje też bogate życie nocne, dyskoteki i tawerny. W środkowej części wyspy znajdują się góry, które łagodnie opadają w stronę morza. Są one znakomitym terenem trekkingowym i wspinaczkowym.

Psalidi – niewielka miejscowość wypoczynkowa oddalona od Kos 2 km, której urokliwa atmosfera i cisza są rajem dla osób uciekających od zgiełku miasta.

Tigaki – miasteczko znane z długiej, piaszczystej plaży, gdzie panują świetne warunki do windsurfingu i kitesurfingu.

Marmari – mała i urokliwa wioska zachodniego wybrzeża, zatopiona w bujnej roślinności.

Mastichari – miejscowość z niedużym portem, urokliwymi tawernami i piękną, piaszczystą plażą z wydmami. Znajduje się tu również park wodny Lido.

Głównym składnikiem kuchni greckiej jest oliwa z oliwek, której zalety doceniano już w starożytności używając jej w kosmetyce po kąpieli, a także polewano mięsa smażone na ruszcie. Obecnie jest podstawą wszystkich greckich potraw i służy nie tylko do smażenia, ale często w dużych ilościach dodawana jest do sałatek, sosów a nawet zup. Jest również jednym z powodów uznania kuchni greckiej za jedną ze zdrowszych i smaczniejszych, gdyż oliwa jest lekko strawa i posiada delikatny smak nadający charakteru poszczególnym potrawom.

Kuchnia grecka ma wiele zapożyczeń z typowej kuchni śródziemnomorskiej i bałkańskiej – często dodawany jest czosnek, liście winorośli i duża ilość warzyw, pomidorów i papryki. Bazą wielu produktów jest baranina i ryby. Bez wątpienia odróżnia ją jednak ser feta, produkowany w różnych odmianach, typowe greckie zupy i sosy, oraz sposób przyrządzania niektórych dań.

Kuchnia grecka jest bardzo popularna w Europie, ale jadąc do Grecji może nas w niej zaskoczyć nie tylko bogactwo menu, ale też tradycje kulinarne. Pierwszym zaskoczeniem może być sposób podawania potraw, gdyż większość podawana jest w temperaturze pokojowej. Grecy uważają, że taka temperatura najbardziej uwydatnia smak. Poza tym, zamawiając w restauracji obiad kilkudaniowy dostaniemy wszystko naraz gdyż idea podawania dań kolejno jest w tym kraju obca. A jeżeli siedzimy przy stoliku z kilkoma osobami, które zamawiają to samo można dostać wielki półmisek z potrawą, z którego każdy nabierze ile sobie życzy. Suto zastawione stoły z kolorowymi potrawami są typowe dla kuchni greckiej. Obojętnie co zamówimy na na stole zawsze znajdzie się woda i chleb, będący dodatkiem do większości potraw.

Rytm dnia w Grecji sprawia też, że pory i ilość posiłków różni się od panujących np. w Polsce. W Grecji nie jest popularne pełne śniadanie, a często słyszy się, że w ogóle się go nie jada. Dla Greka śniadaniem jest zazwyczaj filiżanka kawy i sucharki, biszkopt lub placek z dżemem. Przed południem jako przekąska typowe jest ciasto tyropitta, wypełnione gorącym płynnym serem feta. Obiad spożywa się ok. 14-17, a głównym posiłkiem jest kolacja jedzona zwykle na mieście w restauracjach lub tawernach ok. godz. 20-22. Oczywiście w hotelach rytm ten może się różnić, gdyż znaczna większość dostosowuje się do potrzeb turystów. W większości restauracji menu pisane jest po angielsku, a w kurortach popularnych wśród naszych rodaków zdarzają się pisane po polsku.

Jeżeli chcemy spróbować typowej greckiej kuchni warto udać się do kameralnych tawern, gdzie jadają mieszkańcy. Popularne przed jak i między posiłkami są tzw. mezedes, czyli przystawki.

Panujące tu już od maja wysokie temperatury przyczyniają się do rosnącej popularności kawy przygotowanej na zimno – Frappe – podawanej w wysokich szklankach, robiona na bazie wody mineralnej z dodatkiem mleka i cukru.

Ważnym elementem greckiej kuchni jest wino, które doceniane było już w starożytności, a sposób jego powstania opisuje mitologia. By uchronić swego nieślubnego syna Dionizosa przed gniewem Hery, Zeus zamienił go w barana. Bogini jednak nie dała się oszukać i przywróciła mu człowieczą postać, ale ukarała go obłędem. Szalony Dionizos żeglował po morzu i podczas jednej wyprawy poznał rolnika o imieniu Ikarios, który nauczył go uprawiania winorośli. Sok z zebranych winogron sfermentował, a Ikarius chcąc ukarać Dionizosa za niedopilnowanie kazał mu go wypić. Historia, kończy się dość tragicznie, gdyż odurzony bóg zabił rolnika, ale od tamtej pory kojarzony jest w mitologii z winem i zabawą.

Charakterystyczne w smaku i nie występujące poza Grecją jest wino Retsina, które jest młodym winem przyprawionym sosnową żywicą. Po wytłoczeniu leżakuje zaledwie kilka tygodni i nadaje się do spożycia, jednak po mniej więcej roku, jej smak przypomina ocet. Narodowym trunkiem Grecji jest też „ouso me mese”, znane jako ouzo – 48-procentowy alkohol doprawiany anyżem i koprem. Międzynarodową sławę wśród alkoholi zyskała również Metaxa – brandy z dodatkiem wina i mieszanki przypraw. By wyprodukować dobry trunek destyluje się dwukrotnie alkohol, który następnie leżakuje od 3-15 lat. Dopiero po tum czasie dodawane są do niego wino i zioła, które tworzą charakterystyczny smak. Niektórzy twierdzą, że niegdyś dodawano też płatki róż. Alkohol jest następnie słodzony, trafia do dębowych beczek i czeka ok. pół roku na rozlanie do butelek.

Lokalna kuchnia Kos to mieszanka typowej kuchni greckiej i kuchni międzynarodowej. Wpływy panujących na wyspie narodowości widać w menu, zwłaszcza w zapożyczeniach kuchni tureckiej i włoskiej. Okolice Kos to raj dla wędkarzy i miłośników owoców morza, których jest tu ogromny wybór, a co za tym idzie przesycona jest nimi regionalna kuchnia. Popularne potrawy to obsmażane w mące kalmary, smażone lub gotowane morskie ryby podawane z sosem jogurtowym lub z wyrazistymi w smaku sosami cytrusowymi lub winnymi. W lokalnym menu pojawia się również turecki kebeb i szaszłyki z jagnięciny popularne na Wybrzeżu Egejskim. Popularna potrawą jest też souvlakia – małe kawałki jagnięciny lub wieprzowiny przyprawiane cytryną, oliwą i ziołami pieczone na ruszcie i podawane zazwyczaj jako szaszłyki z tzatzykami. Turyści cenią też moussakę, której popularność rozniosła się na inne wyspy greckie. Jest to przepyszna zapiekanka z bakłażana, ziemniaków, mielonego mięsa, posypana żółtym serem i polana beszamelem.

W Grecji tożsamość osoby oraz jej status społeczny wyznacza przynależność do rodziny. Jest ona nieco inaczej pojmowana niż na Zachodzie, gdyż jest grupą krewnych nie tylko noszących jedno nazwisko, ale tez mieszkających razem. Typowe greckie domy są bardzo obszerne by pomieścić kilku pokoleniową rodzinę. Poza tym ma ona bardzo patriarchalny charakter, co sprowadza się do tego, że status społeczny kobiety określa związek z mężczyzną. W ostatnich czasach te surowe reguły zostały złagodzone, a kobiety stają się coraz bardziej niezależne. W 1983 r. zniesiono też ustawowy obowiązek wnoszenia posagu podczas wydawania córki za mąż. Tradycja ta wywodziła się z wysp Morza Egejskiego, gdzie dom rodzinny należał do kobiety jako opiekunki ogniska domowego, jednak w dobie kryzysu zwyczaj ten został zniesiony co znacznie odciążyło wielodzietne rodziny. Tradycją jednak nadal jest przekazywanie sukni panny młodej przez jej matkę i szycie ubrań lub pościeli przez kobiety z rodziny oraz wkładanie do rękawiczki panny młodej kostki cukru by miała słodkie życie w małżeństwie. Greckie wesela są bardzo huczne, taneczne i czasem przeciągają się na kilka dni. W miasteczkach i wsiach z tradycjami zdarza się, ze orszak panny młodej przemierza ulice co jest bardzo ciekawym widowiskiem.

W Grecji miejscem szczególnie często odwiedzanym są klasztory, gdzie wymagany jest odpowiedni ubiór zakrywający kolana i ramiona. Również do wielu innych miejsc nie można wejść w stroju plażowym.

W kościołach i klasztorach nie można robić zdjęć, natomiast w muzeach tylko bez użycia flesza, o ile nie ma piktogramów z zakazem. Często również możliwość robienia zdjęć w obiektach wiąże się z wykupieniem zgody w kasie.

W greckich barach często można zobaczyć zamyślonych mieszkańców, którzy siedzą nad planszami. Grają oni w Tavli – grę uznawaną za jedną z najstarszych na świecie, która przybyła do Grecji prawdopodobnie z Egiptu ponad 5 tys. lat temu. Jest ona znana na całym świecie jako Backgammon.

Grecy uważani są za naród radosny, który bawi się często, głośno i długo. Widać to zwłaszcza na różnego rodzaju światach i festiwalach, jak również w zwykły dzień na ulicach, gdzie słychać muzykę. W Grecji znanych jest ponad 150 rożnych tańców, często regionalnych, a większość z nich tańczy się w kole lub korowodzie. Najpopularniejszy z nich to kalamantianos i zeimbekikos – czyli solowy taniec mężczyzn do muzyki wygrywanej na bouzouki. Najbardziej znanym na świecie jednak jest taniec Greka Zorby – który nawiązuje do kroków „tańca rzeźników” dawnego Konstantynopola.

Kos posiada w większości wąskie, piaszczysto-żwirowe, ale dobrze zagospodarowane plaże. Są bezpłatne, a na większości za niewielką opłatą można wypożyczyć leżaki i parasole. Przy brzegu znajduje się kilka wypożyczalni sprzętu wodnego, zwłaszcza w Lambi i Mastichari. Dużą popularnością cieszy się tu windsurfing, nurkowanie, snorkeling i narty wodne. W Lambi można również poszybować na spadochronie ciągniętym przez motorówkę. Można również pozwiedzać okolicę pieszo i na rowerze. Kos jest rajem dla wędkarzy, których z pewnością zaskoczy ilość różnych gatunków ryb i regionalne sposoby połowów.

Będąc na Kos warto zobaczyć kilka ciekawych miejsc. Rezydenci poszczególnych biur podróży przedstawiają grafik, program i ceny niektórych wycieczek. Na niektóre warto też udać się samemu.

Asklepjon i Platani – W Asklepjonie znajdowała się szkoła medyczna, założona na krótko po śmierci Hipokratesa – uważanego za ojca medycyny. Znajdował się tam również, uważany za pierwszy na świecie szpital. Do dnia dzisiejszego mało z niego zostało, gdyż kamienie, z których był zbudowany posłużyły Joannitom jako materiał budowlany dla zamku warownego, który pochodzi z XV w. Między Asklepjonem a miastem Kos znajduje się urokliwe Platani, które niegdyś było zamieszkane przez muzułmanów i ludność żydowską, a obecnie pozostała tu synagoga w stylu art deco i kilka znakomitych tureckich tawern.

Miasto Kos – nabrało znaczenia w historii wyspy dopiero po najazdach Spartan i trzęsieniach ziemi, kiedy to stolicę wyspy przeniesiono tu z Astipalaji, znajdującej się po drugiej stronie wyspy. Jednak znaczne trzęsienia ziemi zniszczyły również to miasto – w 1933 r. zniszczona została znaczna część Kos, co dało pretekst archeologom do prowadzenia wykopalisk. Duża część miasta zajęta jest przez park archeologiczny, gdzie można zobaczyć pozostałości rzymskiej agory. W mieście znajduje się też ciekawy meczet z XVIII w. i jedno z najstarszych drzew Europy nazywane "Drzewem Hipokratesa". Platan ma jednak nieco więcej niż 500 lat, mimo, że nazwa sugerowałaby ponad 2,5 tys. lat. W zachodniej części odsłonięto kolumnadę krytej bieżni i mozaiki, a w południowej zachował się odeon i rzymska rezydencja Casa Romana.

Bodrum (Turcja) – (wymagany paszport) urokliwa, tonąca w kwiatach miejscowość nazywana tureckim „Santorini” albo „Saint Tropez”, znajdująca się naprzeciw wyspy Kos. Dzięki swemu położeniu wśród skalistych zboczy, malowniczych wysp czy turkusowych lagun okolica kurortu uznawana jest za jedną z najpiękniejszych zatok na świecie. W pobliżu dzisiejszego miasta znajdują się ruiny jej starej części – Halikarnas, który pełnił rolę greckiej kolonii. Cenną pamiątką historyczna jest dobrze zachowana forteca z czasów wypraw krzyżowych oraz mauzoleum z białego marmuru nakryte schodkową piramidą, które przez 19 wieków uważane było za jeden z siedmiu cudów świata. Kolejny ważny zabytek to zamek Św. Piotra, w którym mieści się obecnie Muzeum Archeologii Podwodnej. Bodrum jest miastem, gdzie każdy znajdzie coś dla siebie. Wybierając się na wycieczkę na Tureckie wybrzeże konieczne jest posiadanie paszportu i opłacenie wizy – przeważnie w porcie.

Kalymnos – wyspa leżąca blisko tureckiego wybrzeża, naprzeciw miejscowości Bodrum. Niegdyś słynęła z połowu gąbek, jednak po katastrofie gospodarczej w regionie w latach 80. ubiegłego wieku kolonia gąbek znacznie się zmniejszyła i obecnie są one sprowadzane z Karaibów i krajów azjatyckich. Wyspa jest słabo zagospodarowana turystycznie, ale jest rajem dla pasjonatów wspinaczek – oferuje ponad tysiąc tras wspinaczkowych o różnym stopniu trudności.

Rodos – grecka wyspa słynąca z przepięknych krajobrazów i słońca, jak również wspaniałych zabytków starożytności. Według mitologii greckiej, kiedy Zeus dokonywał podziału ziemi zapomniał o bogu słońca – Heliosie, który uznał taki obrót wydarzeń za niesprawiedliwość. Powiedział Zeusowi, że chce nową ziemię, która wyłoni się z morza i wtedy powstał Rodos. Helios zadbał w szczególności o słońce, które świeci tu przez prawie 300 dni w roku. By zwiedzić wyspę potrzeba znacznie więcej czasu niż jeden dzień. Promem dostaniemy się do stolicy wyspy o tej samej nazwie, gdzie czeka nas urokliwa, grecka atmosfera, kuchnia i ciekawe zabytki. Rodos dzieli się na Stare Miasto otoczone murami oraz Nowe, gdzie znajduje się wiele restauracji i hoteli. Warto zobaczyć Pałac Wielkich Mistrzów, plac Hipokratesa, Port Mandraki, Muzeum Archeologiczne oraz meczety i muzea dzielnicy tureckiej. Wąskie uliczki, targowisko, zabytki i niesamowita gościnność mieszkańców miasta sprawią, ze podróż na Rodos będzie długo w pamięci.

Bros Therma – uzdrowisko, gdzie z groty skalnej wypływają wprost do basenu morskiego wody z gorących źródeł.

Nissiros – niewielka wyspa wulkaniczna, której średnica wynosi 8 km, z czego 4 km zajmuje średnica kaldery wulkanicznej. W środku wulkanu, mimo niewielkiej ilości opadów, rośnie bujna roślinność, przez którą Nissiros nazywane jest "zielonym wulkanem". Na wyspie znajduje się niewielki port, gdzie lepiej dopłynąć wraz z wycieczką organizowaną przez biuro podróży, gdyż linie promowe odpływają stąd raz dziennie (do miasta Kos dwa razy).

Grecki wieczór – odbywające się w tawernach wieczory, organizowane często prywatnie lub przez biura podróży to świetna okazja do poznania ciekawej kultury regionu i tradycyjnej kuchni. Często odbywają się pokazy tańca i nauka Zorby.

Kiedy najlepiej lecieć na Kos?
Typowy sezon wakacyjny na Kos zaczyna się na początku maja i trwa do października, kiedy panuje tu okres bezdeszczowy, a temperatura przekracza 25oC. Turyści pojawiają się często już pod koniec kwietnia, a ostatni wyjeżdżają w listopadzie. Delikatne letnie wiatry stwarzają też wspaniałe warunki do żeglarstwa i windsurfingu. Wyspa ma niesamowity urok na wiosnę, kiedy kwitnie okoliczna roślinność.

Z ciekawych wydarzeń regionu warto zobaczyć wystawy i koncerty towarzyszące Festiwalowi Hipokratesa, którego główne atrakcje odbywają się w Asklepjonie.

Jaka waluta obowiązuje w Grecji i jakie są orientacyjne ceny?
W Grecji od 2002 r. obowiązuje wspólna dla całej Unii Europejskiej waluta – Euro. Konsekwencją tego są nieco wyższe ceny niż w Polsce. Ceny również różnią się w sklepach w centrum miast czy w dużych kurortach od cen peryferii i wiosek turystycznych.

Gdzie i jakie pamiątki kupić na Kos?
W miejscowościach turystycznych jest wiele sklepików z pamiątkami, gdzie oprócz gadżetów związanych z wyspą czy poszczególnym miastem dostać można ręcznie tkane materiały, koronki i hafty. Często z wyspy przywożone są też artystyczne wyroby jubilerskie. Wiele ciekawych rzeczy można dostać na targowisku w stolicy wyspy.

Trzeba pamiętać, że większość sklepów zamykana jest podczas sjesty ok. godz. 14-17, ale potem czynne są do 21.00. W poniedziałki, środy i soboty godziny otwarcia sklepów są krótsze i kończą się w porze sjesty.

Jaki czas obowiązuje w Grecji?
Czas lokalny jest późniejszy o godzinę od obowiązującego w Polsce, więc po przylocie przestawiamy zegarek o godzinę do przodu.

Jak poruszać się po Kos?
Między miejscowościami turystycznymi kursują autobusy, które niemal zawsze zsynchronizowane są z rozkładem rejsów promu. Na większość wysepek w okolicy, jak również na wybrzeże tureckie organizowane są wycieczki jachtowe lub promem, a informacji o nich udzielają rezydenci biur podróży lub lokalne biura turystyczne. Poza stolicą wyspy niewielkim portem dysponuje Mastichari, skąd odpływają promy na Kalymnos i Pserimos.

Jakie plaże są na Kos?
Plażową dzielnicą Kos jest Lambi, gdzie poza piękną plażą istnieją znakomite warunki do uprawiania sportów wodnych i dobrze zorganizowane zaplecze gastronomiczne. Na północy wyspy, najbardziej znany kurort Tigaki oferujący piaszczystą, długą na 10 km plażę z niewielkimi wydmami. W większości miast nadmorskich występują wąskie piaszczysto-żwirowe plaże, tak więc przed wybraniem hotelu i miejscowości warto dokładnie sprawdzić przy jakiej plaży usytuowany jest hotel.

Jakie są ograniczenia celne w Grecji?
Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE, co oznacza w praktyce, że rzeczy osobiste i sprzęt na własny użytek nie podlega ograniczeniom celnym. W przypadku towarów można wwozić i wywozić: do 800 szt. papierosów, 200 szt. cygar, 10 l spirytusu, 20 l mocniejszego alkoholu, 90 l wina i 110 l piwa.

Jakie dokumenty potrzebne są w razie konieczności skorzystania z służby zdrowia w Grecji?
Służba zdrowia, zarówno prywatna jak i publiczna jest w Grecji ogólnodostępna. Przed wyjazdem można starać się w oddziale NFZ o wyrobienie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EUKZ), która daje możliwość korzystania z podstawowej służby zdrowia w przychodniach i szpitalach. Warto jednak wykupić prywatne ubezpieczenie kosztów leczenia, które w razie konieczności pokryje wyższe koszty i transport medyczny. Jeżeli posiadamy ubezpieczenie prywatne należy zapoznać się z jego warunkami, gdyż w większości przypadków ubezpieczeniem objęte są koszty leczenia powyżej pewnych kwot, które należy samemu opłacić.

Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach i przestrzegać podstawowych zasad higieny. Turyści powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, ewentualnie gotowaną co najmniej 10 min. Szczepienia ochronne nie są wymagane i nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych, niemniej przed wyjazdem warto sprawdzić czy szczepienia nie są zalecane sezonowo.

Dokumentem uprawniającym do wjazdu i wyjazdu z Grecji tak jak i innych krajów Unii Europejskiej jest dowód osobisty lub paszport. Lecąc do Grecji samolotem nie potrzebujemy paszportu, jednak podróżując autokarem czy samochodem przed wyjazdem należy się upewnić czy trasa nie przebiega przez kraje, gdzie wymagany jest paszport. Paszport jest również wymagany przy wycieczkach do Turcji, gdzie dodatkowo należy w porcie docelowym opłacić wizę turystyczną.

W Grecji nie ma obowiązku meldunkowego jeżeli pobyt nie przekracza 90 dni i nie jest w tym czasie podejmowana praca na terenie kraju.

Szczegółowe i aktualne informacje można znaleźć na stronie MSZ: www.msz.gov.pl lub na stronie ambasady polskiej w Atenach www.athens.polemb.net

Najbliższe ambasady i konsulaty:

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Greckiej

Grecja, Ateny, Chryssanthemon 22, 154 52 Paleo Psychiko
Tel.: +302106797700 Tel. dyżurny: +306936554629 Faks: +302106797711
http: www.athens.polemb.net

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Heraklionie

Grecja, Heraklion, 39, 1821 Str., 712 01 Heraklion - Crete
Tel.: (00-302-810) 221-786 Tel. dyżurny: (00-302-810) 325-242

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Patrze

Grecja, Patra, 12, Othonos Amalias Str., 262 23
Tel.: (00-302-610) 634-019 Faks: (00-302-610) 634-4080

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Pireusie

Grecja, Pireus, 57, Akti Miaouli, 185-36
Tel.: (00-302-10) 429-23-44 Faks: (00-302-10) 429-23-45

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Salonikach

Grecja, Saloniki, 78 Tsimiski Str., 546-22
Tel.: (00-302-310) 288-205 Faks: (00-302-310) 234-153